Kasacja pełnomocnika oskarżyciela prywatnego okazała się zasadna w odniesieniu do zarzutu sformułowanego w pkt b nadzwyczajnego środka zaskarżenia, powodując uchylenie zaskarżonego wyroku w części utrzymującej w mocy pkt V wyroku Sądu Rejonowego, a także rozstrzygnięcie zawarte w wyroku sądu odwoławczego dotyczące kosztów sądowych. W powyższym zakresie przekazano sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Natomiast w pozostałej części (zarzut sformułowany w pkt a nadzwyczajnego środka zaskarżenia), kasację oddalono, jako oczywiście bezzasadną.
Przechodząc do wyjaśnienia przyczyn częściowego uwzględnienia kasacji najpierw wypada wskazać, iż dopuszczalne było rozpoznanie sformułowanego w niej, odrębnego zarzutu, dotyczącego rażącego naruszenia prawa (procesowego, nie zaś materialnego, jak błędnie wskazano w kasacji - przyp. SN) mogącego mieć istotny wpływ na treść wyroku odwoławczego poprzez wadliwe (z naruszeniem art. 629 k.p.k. i art. 632 k.p.k.) rozstrzygnięcie o kosztach procesu. W judykaturze jednoznacznie i trafnie wskazuje się (vide wyrok Sądu Najwyższego z 28 sierpnia 2003 r., III KK 45/03, OSNwSK 2003/1/1857; postanowienie Sądu Najwyższego z 9 marca 2007 r., II KZ 2/07, OSNKW 2007/5/44), że rozstrzygnięcie o kosztach procesu może być przedmiotem odrębnego zaskarżenia kasacyjnego i uchylenia wyroku w tym trybie, pod warunkiem jednak, że kasacja strony dotyczy wyroku, którym orzeczono wobec skazanego bezwzględną karę pozbawienia wolności (kasacja na korzyść) lub też wyroku, którym uniewinniono oskarżonego albo umorzono, co do niego postępowanie z przyczyn wskazanych w art. 17 § 1 pkt 3 i 4 k.p.k. (kasacja na niekorzyść). Ta ostatnia sytuacja zaktualizowała się w niniejszej sprawie, gdyż co do wszystkich osób oskarżonych w postępowaniu (...) doszło w Sądzie Rejonowym do umorzenia postępowania z powodu przyjęcia, że przypisane im czyny zabronione cechuje znikomy stopień społecznej szkodliwości. Stanowisko Sądu Rejonowego w tym zakresie podzielił Sąd Okręgowy, uznając apelację oskarżyciela prywatnego za oczywiście bezzasadną.
Analiza petitum kasacji prowadzi do wniosku, że w sposób daleki od perfekcji, sformułowano w tym nadzwyczajnym środku zaskarżenia zarzut rażącego naruszenia "art. 632 k.p.k. poprzez błędne jego zastosowanie w niniejszej sprawie, kiedy faktycznie podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu prawidłowo winien być art. 629 k.p.k." Literalne odczytanie tak sformułowanego zarzutu musiałoby prowadzić do uznania, że dotyczy on orzeczenia sądu pierwszej instancji, gdyż to ten sąd orzekał w przedmiocie kosztów procesu na podstawie art. 632 pkt 1 k.p.k. i nie uwzględnił treści art. 629 k.p.k. (pkt V). Kasację zaś wolno wnieść stronie jedynie od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie (art. 519 k.p.k., art. 520 § 1 k.p.k.). Mając jednak na uwadze całościową analizę skargi kasacyjnej (vide część wstępna i uzasadnienie środka zaskarżenia) oraz wskazania art. 118 § 1 i 2 k.p.k. (przepis ten nakazuje dokonywanie oceny czynności procesowej wedle rzeczywistej treści złożonego oświadczenia) stwierdzić należy, iż autorka kasacji podniosła, że Sąd Okręgowy w ogóle nie odnosząc się do zarzutu apelacyjnego naruszenia przez Sąd Rejonowy, w trakcie formułowania rozstrzygnięcia o kosztach procesu, art. 632 k.p.k. i art. 629 k.p.k., zaabsorbował to naruszenie do swego orzeczenia i tym samym zaistniało rażące naruszenie przepisów prawa procesowego mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia odwoławczego. Przy takim zdekodowaniu zarzutu kasacyjnego nie można odmówić mu zasadności. W istocie bowiem, w sytuacji umorzenia postępowania prywatnoskargowego przez Sąd Rejonowy z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość przypisanych oskarżonym czynów, należało rozstrzygając o kosztach procesu postąpić zgodnie z art. 629 k.p.k. Przepis ten wyraźnie stanowi, że w sprawach z oskarżenia prywatnego, w razie umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k., odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy art. 628 k.p.k. Odpowiednie stosowanie art. 628 pkt 1 k.p.k. nakazywało zasądzenie od oskarżonych na rzecz oskarżyciela prywatnego kosztów procesu. Tak się jednak w tej sprawie nie stało, gdyż Sąd Rejonowy na podstawie art. 632 pkt 1 k.p.k. w sposób rażąco wadliwy obciążył kosztami procesu oskarżyciela prywatnego. Sąd Okręgowy zobowiązany był zmienić zaskarżony wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniając, trafną w tej części, apelację oskarżyciela prywatnego, zarzucającą mogące mieć wpływ na treść wyroku naruszenie art. 629 k.p.k. i art. 632 k.p.k. Sąd Okręgowy apelację tę uznał jednak za oczywiście bezzasadną i utrzymał zaskarżony wyrok w mocy, co skutkowało z kolei zasądzeniem od apelującego na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w wysokości 100 zł (art. 636 § 1 k.p.k.; art. 13 ust. 2 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych - t.j. Dz. U. z 1983 r. poz. 223 z późn. zm.). Kosztami tymi nie zostałby zaś obciążony oskarżyciel prywatny, gdyby w powyższym zakresie (odnoszącym się do kosztów procesu za postępowanie pierwszoinstancyjne) doszło do uwzględnienia wniesionej przez niego apelacji.
Mając na uwadze przywołaną wyżej argumentację oraz zaistniałe rażące naruszenia prawa mające istotny wpływ na treść wyroku, niezbędne okazało się uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w części utrzymującej w mocy pkt V wyroku Sądu Rejonowego, a także rozstrzygnięcia zawartego w wyroku sądu odwoławczego dotyczącego kosztów sądowych. To ostatnie rozstrzygnięcie nie mogło się bowiem ostać jako funkcjonalnie powiązane z rażąco wadliwym w tej części rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego utrzymującym w mocy wyrok sądu pierwszej instancji w pkt V. W powyższym zakresie przekazano sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym (pkt 1 wyroku kasacyjnego).
W toku dalszego postępowania Sąd Okręgowy wyda wyrok odwoławczy, w którym prawidłowo, zgodnie z art. 433 § 2 k.p.k., przy uwzględnieniu treści pkt I - IV wyroku Sądu Rejonowego, odniesie się do zarzutu apelacyjnego naruszenia przez organ pierwszej instancji art. 632 k.p.k. i art. 629 k.p.k. Sąd odwoławczy następnie rzetelnie uzasadni swoje rozstrzygnięcie, respektując wskazania art. 457 § 3 k.p.k.
Przechodząc do wyjaśnienia przyczyn oddalenia kasacji, jako oczywiście bezzasadnej w pozostałej części, (co do zarzutu sformułowanego w pkt a) należy stwierdzić, co następuje. Sąd Okręgowy nie mógł rażąco naruszyć "art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k. i art. 115 § 2 k.k. w zw. z art. 212 § 1 k.k. i art. 216 § 1 k.k. przez umorzenie postępowania wobec oskarżonych", gdyż sąd ten nie podejmował decyzji o umorzeniu postępowania. Takie rozstrzygnięcie wydał organ pierwszej instancji, zaś Sąd Okręgowy jedynie utrzymał to orzeczenie w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną. Organ odwoławczy prawidłowo rozważył także zarzuty apelacyjne (z wyjątkiem zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 632 i art. 629 k.p.k., o czym wspomniano wyżej) i dał temu wyraz w uzasadnieniu wyroku odwoławczego. Spełnione zostały w tym zakresie w pełni wymogi art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnych naruszeń "art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k. i art. 115 § 2 k.k. w zw. z art. 212 § 1 k.k. i art. 216 § 1 k.k. przez umorzenie postępowania wobec oskarżonych", co słusznie wyeksponował organ odwoławczy. Tym samym nie mogło dojść w tej sprawie do tzw. efektu przeniesienia, sprowadzającego się do zaabsorbowania przez Sąd Okręgowy naruszeń w sferze odnoszącej się do rozstrzygnięcia pierwszoinstancyjnego.
Ponadto dodać trzeba, że odwoływanie się przez autorkę kasacji do tego, iż "faktyczne dowody i okoliczności oraz motywy zachowania oskarżonych nie dają podstaw do przyjęcia, iż zachodzą przesłanki umorzenia postępowania" to w istocie sformułowanie zarzutu adresowanego do sądu pierwszej instancji, a ponadto jest to zarzut dotyczący sfery faktów. Także i w tym zakresie mamy więc do czynienia z oczywistą bezzasadnością kasacji.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy w pozostałej części oddalił kasację, jako oczywiście bezzasadną (art. 535 § 3 k.p.k.) i zwolnił oskarżyciela prywatnego w tym zakresie od kosztów sądowych za postępowanie kasacyjne (pkt 2 wyroku). Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania kasacyjnego oparto na treści art. 518 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania cywilnego i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.