Obie wniesione w przedmiotowej sprawie kasacje okazały się zasadne w stopniu oczywistym, co skutkowało ich uwzględnieniem w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
W sprawie nie wystąpiły też wyjątki określone w art. 536 k.p.k., nakazujące rozpoznanie kasacji z przekroczeniem granic zaskarżenia.
Nie ulega wątpliwości, że wyrok Sądu Okręgowego w S. zapadł z oczywistą i mającą istotny wpływ na treść orzeczenia obrazą przepisu art. 434 § 1 k.p.k. Zgodnie z treścią tego przepisu w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania przez Sąd odwoławczy, tj. w dniu 10 maja 2016 r., sąd odwoławczy mógł orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, a także tylko w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Istotą zakazu reformationis in peius zawartego w art. 434 § 1 k.p.k., jest zakaz pogarszania sytuacji procesowej oskarżonego w przypadku wywiedzenia środka odwoławczego jedynie na jego korzyść. Oskarżony ma gwarancję, że orzeczenie zapadłe w wyniku odwołania nie będzie dla niego gorsze niż to zapadłe w pierwszej instancji (tak SN np. w postanowieniu z dnia 21 listopada 2014 r., III KK 363/14, Prok. i Pr. 2015, z. 3, poz. 326). Jedynie w sytuacji, gdy wniesiony został środek odwoławczy na niekorzyść, sąd odwoławczy ma możliwość orzekania na niekorzyść oskarżonego, ale zawsze jedynie w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów.
Analiza sentencji wyroków zapadłych przed sądami obu instancji w niniejszej sprawie i porównanie wymierzonych oskarżonemu kar prowadzi do nie budzącej wątpliwości konstatacji, że kara wymierzona przez Sąd odwoławczy (dwa miesiące pozbawienia wolności) jest wyższa od kary orzeczonej pierwotnie przez Sąd I instancji (miesiąc pozbawienia wolności). Z akt jednocześnie wynika, że Sąd odwoławczy rozpoznający środki odwoławcze nie dysponował apelacją na niekorzyść P. W. Jedyny złożony zwyczajny środek odwoławczy pochodził od obrońcy oskarżonego i oczywiście skierowany był tylko i wyłącznie na jego korzyść. W tej sytuacji zaś Sąd odwoławczy nie mógł zmienić zaskarżonego wyroku na niekorzyść oskarżonego. Podwyższenie orzeczonej przez Sąd I instancji kary, którego dokonał Sąd Okręgowy w S. w wyroku z dnia 10 maja 2016 r., w sprawie IV Ka..../16, stanowiło zatem rażącą obrazę art. 434 § 1 k.p.k., mającą istotny i oczywisty wpływ na treść prawomocnego wyroku.
Lektura sentencji wyroku Sądu Okręgowego w S. prowadzi do wniosku, że Sąd ów był przekonany, iż obniża wymierzoną przez Sąd I instancji karę 1 miesiąca pozbawienia wolności (zob. k. 244). Orzekł on w sentencji orzeczenia, że "zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że wymierzoną oskarżonemu karę pozbawienia wolności obniża do 2 (dwóch) miesięcy". Sąd ten wskazał w sentencji, że "obniża" orzeczoną karę pozbawienia wolności, w rzeczywistości jednak dokonał jej podwyższenia. Dopiero z uzasadnienia tego wyroku wynika, że Sąd odwoławczy dostrzegł swój błąd, gdyż podniósł między innymi: "wymierzona oskarżonemu kara 1 miesiąca pozbawienia wolności nie razi surowością, szczególnie, że przestępstwo kwalifikowane z art. 226 § 1 k.k. jest zagrożone karą pozbawienia wolności do 1 roku (...). Jedynie wskutek błędnego przyjęcia przez Sąd Okręgowy, że oskarżonemu została wymierzona kara jednego roku pozbawienia wolności, została dokonana korekta wymiaru kary" (k. 246).
W przedmiocie kasacji wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w S. należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie prokurator był uprawniony do wniesienia kasacji, mimo, iż nie zaskarżył wyroku Sądu I instancji. Sąd Najwyższy wielokrotnie przyjmował, że prokurator ma prawo złożenia kasacji na korzyść oskarżonego także wówczas, gdy nie zaskarżył uprzednio wyroku Sądu I instancji, wyrok ten natomiast został zmieniony rozstrzygnięciem Sądu odwoławczego na niekorzyść oskarżonego. Złożenie przez prokuratora kasacji na korzyść oskarżonego jest zawsze możliwe wtedy, gdy uprzednio wniósł on na jego korzyść apelację od wyroku sądu I instancji (art. 520 § 2 k.p.k.). Jednak również w wypadku gdy tego nie uczynił, lecz apelację wniósł oskarżony, prokurator ma prawo wniesienia kasacji na jego korzyść. Wywodzi się to uprawnienie z faktu, że przysługuje ono niewątpliwie oskarżonemu, a to właśnie w interesie oskarżonego prokurator w takim przypadku działa. Wniesienie przez prokuratora kasacji na korzyść oskarżonego nie jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy wyrok sądu pierwszej instancji nie został w ogóle na korzyść oskarżonego zaskarżony, a także i wówczas gdy - przy braku takiego zaskarżenia - wyrok ten utrzymano w mocy lub go zmieniono na korzyść oskarżonego (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 września 2006 r., V KK 217/06, LEX nr 196969; podobnie wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 września 2001 r., V KKN 216/01, OSNKW 2001, z. 11-12, poz. 98; z dnia 8 maja 1996 r., IV KKN 20/96, Prokuratura i Prawo, z. 11, poz. 9; glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2001 r., V KKN 216/01, W. Grzeszczyka, Orzecznictwo Sądów Polskich 2002, z. 3, poz. 44; P. Hofmański (red), E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom III, Warszawa 2012, s. 215).
Należy też dla porządku nadmienić, że w niniejszej sprawie nie zachodził żaden z wyjątków przewidzianych w art. 434 § 3 k.p.k. w brzmieniu z dnia orzekania, gdyż wyrok w sprawie nie został wydany z zastosowaniem art. 343 k.p.k. ani art. 387 k.p.k., lecz po przeprowadzeniu pełnego postępowania sądowego. Nie miało też miejsca w niniejszej sprawie skazanie z zastosowaniem art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego lub art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego.
Stwierdzając zatem, że Sąd odwoławczy dopuścił się rażącej obrazy przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść wyroku w postaci podwyższenia - wbrew zakazowi reformationis in peius - kary orzeczonej wyrokiem Sądu I instancji, Sąd Najwyższy uznał, że spełnione zostały przesłanki do uwzględnienia obu kasacji w trybie określonym w przepisie art. 535 § 5 k.p.k., i w konsekwencji orzekł, jak w wyroku.
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania cywilnego i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.