Skargi kasacyjne zasługiwały na uwzględnienie, choć większość podniesionych w nich zarzutów nie mogła zostać uznane za zasadne. Tożsamość niemal wszystkich zarzutów skarżących oraz uzasadniającej je argumentacji usprawiedliwiała dokonanie ich oceny w sposób łączny, bez zbędnych powtórzeń.
Skarżący podjęli próbę podważenia dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny skutków ostatecznej decyzji Ministra Finansów z 14 grudnia 2015 r., stwierdzającej - na podstawie art. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. - przejście na rzecz Skarbu Państwa udziału w 1/2 części w prawie własności nieruchomości objętej żądaniem pozwu. Sąd Okręgowy uznał, że decyzja ta wiąże go w niniejszym postępowaniu nie tylko co do samej treści, ale również przesłanek, które legły u podstaw jej wydania (dotyczących m.in. czasu i sposobu władania przez poprzedniczkę prawna pozwanych nieruchomością oraz faktycznego przejęcia nieruchomości przez Skarb Państwa); przesłanki te w obecnym postępowaniu nie mogą być zatem kwestionowane. Ocena ta jest zgodna z wykładnią przepisów powołanej ustawy, dokonaną przez Sąd Najwyższego w wyroku kasatoryjnym z 6 kwietnia 2017 r., IV CSK 426/16 - wydanym w sprawie niniejszej na skutej skargi kasacyjnej pozwanych - którą Sąd Okręgowy pozostawał związany (art. 39820 k.p.c.). Zarzuty naruszenia art. 382 k.p.c., art. 227 w związku z art. 328 § 2 k.p.c., art. 244 § 1 k.p.c., art. 1 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 5 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. art. 21 ust. 2 w związku z art. 64 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 2 Konstytucji RP w związku z art. 1 Protokołu dodatkowego do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1952 r., oparte na odmiennym - wadliwym - założeniu, nie mogły odnieść zamierzonego skutku. Moc wiążąca wykładni prawa dokonanej przez Sąd Najwyższy w danej sprawie obejmuje bowiem nie tylko sądy rozpoznające ponownie sprawę, oraz same strony, które nie mogą oprzeć skargi kasacyjnej na podstawach sprzecznych z tą wykładnią, lecz również Sąd Najwyższy (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 27 marca 2019 r., V CSK 68/18; z 21 maja 2010 r., II CSK 628/09; z 9 lutego 2005 r., II CK 413/04 oraz z 25 marca 2004 r., III CK 335/02 - nie publ.).
U podstaw zaskarżonego wyroku legło stwierdzenie braku podstaw do uwzględnienia podniesionego przez pozwanych zarzutu zasiedzenia nieruchomości objętej pozwem. Sąd Okręgowy uznał, że poprzedniczka prawna pozwanych, obejmując w posiadanie samoistne udział w tej nieruchomość, pozostawała w złej wierze, wobec czego nie upłynął termin wymagany do jego zasiedzenia nawet przy uwzględnieniu możliwości jego skrócenia stosownie do art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny. Przypisując A. M.1 złą wiarę Sąd Okręgowy podkreślił, że oficjalnie zrzekła się ona własności tego udziału. Trafnie zarzucili skarżący, iż ocena ta dokonana została bez uwzględnienia wszystkich szczególnych - okoliczności kształtujących stan faktyczny sprawy.
Rozstrzygając, czy objęcie nieruchomości w posiadanie nastąpiło w złej lub w dobrej wierze, należy mieć na względzie całokształt okoliczności towarzyszących temu zdarzeniu oraz regułę, zgodnie z którą domniemanie dobrej wiary posiadacza samoistnego zostaje obalone wtedy, gdy z okoliczności tych wynika, że w chwili uzyskania posiadania wiedział on lub - przy zachowaniu wymaganej staranności powinien był wiedzieć, iż do nieruchomości nie przysługuje mu prawo własności. Na potrzebę rozważenia tych okoliczności wskazał Sąd Najwyższy w poprzednim wyroku kasatoryjnym, zwracając uwagę na ich szczególny charakter. Oświadczenie A. M.1, na które powołał się Sąd Okręgowy, nie spowodowało przejścia własności udziału w nieruchomości na Skarb Państwa; skutek ten nastąpił dopiero z chwilą wejścia w życie ustawy z 9 kwietnia 1968 r., tj. z dniem 17 kwietnia 1968 r. o czym przesądzono dopiero decyzją z 14 grudnia 2005 r.
Z wywodów Sądu Okręgowego wynika, że A. M.1 objęła w posiadanie samoistne udział w nieruchomości w dniu 15 lipca 1975 r. Ustalenia Sądu pierwszej instancji, zaaprobowane przez Sąd Okręgowy, wskazują natomiast na to, że poprzedniczka prawna pozwanych kontynuowała władanie właścicielskie przedmiotową nieruchomością bezpośrednio po przejściu jej własności na Skarb Państwa. Nie jest zatem jasne, z jakich przyczyn Sąd Okręgowy ocenił jej złą wiarę na wskazaną chwilę późniejszą, zwłaszcza, że reprezentanci Skarbu Państwa nie negowali prawa A. M.1 (oraz jej następców prawnych) do nieruchomości przynajmniej do 2001 r., tj. do wszczęcia postępowania administracyjnego zakończonego decyzją z 14 grudnia 2005 r. Przed zajęciem jednoznacznego stanowiska w tych kwestiach trudno zasadnie twierdzić, że A. M.1 znała rzeczywisty stan prawny nieruchomości w chwili ponownego objęcia jej w posiadanie, albo że przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, iż nie jest już jej właścicielem. W każdym razie wystarczającej podstawy do przyjęcia takiego założenia - wbrew odmiennemu zapatrywaniu Sądu Okręgowego - nie stanowi sama treść oświadczenia poprzedniczki prawnej pozwanych o zrzeczeniu się prawa własności udziału w przedmiotowej nieruchomości, skoro oświadczenie to nie spowodowało utraty przez nią tego prawa.
Wskazane mankamenty i niejasności w argumentacji przytoczonej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie pozwalają skutecznie odeprzeć zarzutów naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., a w konsekwencji również naruszenia art. 172 § 1 k.c. i art. 10 ust. 1 u.k.w.h., przez błędne zastosowanie wskutek uznania - bez dokonania jednoznacznych ustaleń faktycznych i przeprowadzenia ich wszechstronnej oceny - że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na nieskuteczność zarzutu zasiedzenia. Wadliwości te nie mogły natomiast - wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżących M. B. i A. B.1 - usprawiedliwiać zarzutu naruszenia art. 39821 w związku z art. 386 § 6 i art. 39820 k.p.c. przez nieuwzględnienie przy ocenie dobrej wiary ich poprzedniczki prawnej "wytycznych" zawartych w wyroku Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2017 r., IV CSK 426/17. Jak już wspomniano związanie, o którym mowa w art. 39820 k.p.c., dotyczy wyłącznie wykładni prawa. Pojęcie to musi być być rozumiane ściśle jako ustalenie znaczenia przepisów prawa.
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania cywilnego i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.