W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że jedną z przesłanek dopuszczalności środka zaskarżenia (środka prawnego) jest interes prawny w zaskarżeniu. Dla jego powstania konieczne jest istnienie stanu pokrzywdzenia orzeczeniem (gravamen), który występuje, gdy zaskarżone orzeczenie narusza interesy skarżącego (zob.m.in.: uchwałę składu siedmiu sędziów SN z 15 maja 2014 r., III CZP 88/13, OSNC 2014, Nr 11, poz. 108; postanowienia SN z 25 lutego 2015 r., V CSK 450/14; z 25 maja 2023 r., I CSK 528/23; wyrok SN z 2 lipca 2015 r., V CSK 421/14).
Skarżący nie ma interesu prawnego w zaskarżeniu wyroku Sądu Apelacyjnego w części, w jakiej Sąd ten uwzględnił apelację powoda i podwyższył sumę gwarancyjną stanowiącą granicę odpowiedzialności pozwanego do kwoty 22 861 599 zł. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że w tym zakresie Sąd drugiej instancji orzekł na korzyść skarżącego nawet, gdy kwota ta jest niższa, od oczekiwanej przez powoda. Brak interesu prawnego w zaskarżeniu powoduje odrzucenie skargi kasacyjnej w tej części jako niedopuszczalnej na podstawie art. 3986 § 2 i 3 k.p.c. (zob. postanowienie SN z 16 kwietnia 2021 r., I CSK 484/20).
Ustawowy wymóg sporządzenia skargi kasacyjnej przez zawodowego pełnomocnika pozwala przyjąć, że w razie zaskarżenia jedynie części wyroku sądu drugiej instancji, wymagania przewidziane w art. 3984 § 1 pkt 1 i 3 k.p.c. są spełnione tylko wówczas, gdy określono precyzyjnie zakres zaskarżenia i zgodny z nim zakres żądania uchylenia lub uchylenia i zmiany zaskarżonego wyroku, odpowiadające także wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia (zob. postanowienie SN z 10 kwietnia 2013 r., III CSK 64/13). Skarga powoda powyższych wymagań nie spełnia.
W skardze kasacyjnej, poza omówionym już pkt Ia oraz pkt Ib i III (odnoszącymi się do kosztów postępowania), powód zaskarżył jeszcze punkt II wyroku Sądu Apelacyjnego, w którym oddalono obie apelacje, ale używając sformułowania "w zakresie podwyższenia renty" wyłączył tym samym kontrolę tej części orzeczenia Sądu drugiej instancji, która dotyczyła sumy gwarancyjnej - o ile przyjąć, że Sąd Apelacyjny w tym zakresie w jakiejkolwiek części oddalił apelację. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika bowiem, żeby Sąd Apelacyjny oddalił apelację w jakimkolwiek zakresie w części dotyczącej podwyższenia sumy gwarancyjnej.
Ponadto samo sformułowanie "w zakresie podwyższenia renty" jest wysoce nieprecyzyjne. Nie odnosi się bowiem do konkretnej kwoty. Niejasnym pozostaje czy punkt II wyroku zaskarżony został w całości czy w części. Wykładnia skargi w celu ustalenia jej zakresu zaskarżenia jest w zasadzie niedopuszczalna (postanowienie Sądu Najwyższego z 18 maja 2018 r., IV CSK 616/17). W orzecznictwie trafnie podkreśla się bowiem, że prawidłowo skonstruowana skarga kasacyjna powinna obejmować całkowicie jasne, jednoznaczne i zrozumiałe określenie elementów wskazanych w art. 3984 § 1 k.p.c.; skarga kasacyjna powinna być sporządzona tak, by nie stwarzała żadnych wątpliwości interpretacyjnych
(postanowienia SN z: 16 października 1997 r., II CKN 404/97, 11 stycznia 2011 r., V CSK 272/10, 3 czerwca 2016 r., IV CSK 796/15).
Zgodnie z art. 3984 § 1 k.p.c. do elementów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej należy m.in. sformułowanie wniosku o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany (pkt 3). Powinno to nastapić albo wprost, albo co najmniej przez jednoznaczne odesłanie do prawidłowo określonego zakresu zaskarżenia. Skarżący określił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 792 113 zł i sprecyzował, że 725 113 zł odnosi się do sumy gwarancyjnej. Jednocześnie wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego "w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego". Odnosząc się do wskazanego zakresu zaskarżenia skarżący w istocie wniósł o uchylenie "pkt Ia, w którym podwyższono sumę gwarancyjną do kwoty 22 861 599 zł, a nie według kursu z dnia orzekania tj. do kwoty 23 586 712 zł" oraz o uchylenie bliżej nieokreślonego oddalenia apelacji "w zakresie podwyższenia renty". Nie wskazał zatem w sposób precyzyjny zakresu żądanego uchylenia. Ponadto w skardze kasacyjnej brak jest korelacji między zakresem zaskarżenia a wskazaną wartością przedmiotu zaskarżenia.
Wyraźne brzmienie art. 3984 § 1 pkt 3 k.p.c. jednoznacznie zobowiązuje wnoszącego skargę profesjonalnego pełnomocnika do precyzyjnego sformułowania wniosków skargi kasacyjnej.
Porównanie art. 3984 § 1 pkt 1-3 k.p.c. z art. 3986 § 1 i § 2 k.p.c. wskazuje, że elementy wymienione w art. 3984 § 1 pkt 1-3 k.p.c. mają charakter konstrukcyjny, zaś ich brak nie podlega uzupełnieniu. W art. 3986 § 2 k.p.c., przewidziano wprost sankcję w postaci odrzucenia skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 k.p.c.
Pomijając nawet okoliczność, że powyższe wady środka prawnego mają charakter nieusuwalny stwierdzić należy, że również mając na względzie wynikającą z zakresu zaskarżenia i wyjaśnień skarżącego wartość przedmiotu zaskarżenia, skarga kasacyjna powoda jest niedopuszczalna (art. 3982 § 1 k.p.c.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że wartość przedmiotu zaskarżenia, rozstrzygająca o dopuszczalności skargi kasacyjnej, co do zasady nie może być wyższa od wartości przedmiotu zaskarżenia określonego w apelacji. Jedynie wyjątkowo, jeżeli powód (wnioskodawca) w ramach uprawnień wynikających z art. 383 k.p.c. rozszerzył żądanie pozwu albo jeżeli sąd drugiej instancji wykroczył poza granice apelacji i orzekł o świadczeniu w większym rozmiarze niż zgłoszone w apelacji, wartość zaskarżenia skargą kasacyjną może przekraczać wartość przedmiotu zaskarżenia wskazaną w apelacji (zob. postanowienie SN z 14 maja 2010 r., II CSK 561/09, i przywołane w nim liczne orzecznictwo). Tymczasem podana przez skarżącego wartość przedmiotu zaskarżenia jest wyższa niż w apelacji tak odniesieniu do sumy gwarancyjnej jak i renty. Wobec niedopuszczalności skargi z braku interesu prawnego w jej części odnoszącej się do sumy gwarancyjnej maksymalną wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną wyznacza kwota 36 000 zł (11 897 599 zł - 11 861 599 zł). Zgodnie z art. 3982 § 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest natomiast niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych Wbrew wywodom skargi sprawa niniejsza w sposób oczywisty nie ma natomiast charakteru sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych.
W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 3986 § 3 k.p.c. w zw. z art. 3986 § 2 k.p.c. i art. 3982 § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.
Oddalając - zawarty w odpowiedzi na skargę kasacyjną - wniosek pozwanego o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy podzielił prezentowany w judykaturze pogląd, że nie ma podstaw do przyznania takich kosztów stronie, która w odpowiedzi na skargę kasacyjną nie dostrzegła wady środka prawnego prowadzącej do jego odrzucenia (zob. np. postanowienia SN: z 11 stycznia 2002 r., III CKN 563/01; z 8 sierpnia 2012 r., II CSK 112/12; z 8 grudnia 2022 r., I CSK 2047/22; z 22 lutego 2023 r., I CSK 6448/22).
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania cywilnego i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.