Skarga kasacyjna strony nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.
4.1. Przystępując do rozważań na tle podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia należało wyjaśnić, że według art. 193 zdanie drugie p.p.s.a., w brzmieniu obowiązującym od 15 sierpnia 2015 r., uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów skargi kasacyjnej. W ten sposób wyraźnie określony został zakres, w jakim Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnia z urzędu wydany wyrok w przypadku, gdy oddala skargę kasacyjną.
Wobec tego, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a., a ponadto nie zachodzi również żadna z przesłanek, o których mowa w art. 189 tej ustawy, które Naczelny Sąd Administracyjny rozważa z urzędu dokonując kontroli zaskarżonego wyroku sądu pierwszej instancji, skarga kasacyjna została zbadana według reguły związania zarzutami w niej zawartymi (art. 183 § 1 ab initio p.p.s.a.).
4.2. Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej polega na tym, że jest on władny badać naruszenie jedynie tych przepisów, które zostały wyraźnie wskazane przez stronę. Skarga kasacyjna w myśl art. 176 § 1 pkt 2 p.p.s.a. winna zawierać przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie. Obowiązkiem wnoszącego skargę kasacyjną jest wyraźne wyszczególnienie, który z przepisów został według niego naruszony i przyporządkowanie go do odpowiedniej podstawy skargi kasacyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny nie jest władny do precyzowania za stronę zarzutów skargi kasacyjnej lub co więcej - do wykazania naruszeń prawa, jakich mógł dopuścić się sąd niższej instancji. Uzasadnienie skargi kasacyjnej powinno zawierać rozwinięcie zarzutów kasacyjnych przez wyjaśnienie, na czym konkretnie polegało naruszenie wskazanych w zarzutach przepisów, a także wykazanie wpływu takiego uchybienia na wynik sprawy. Ze względu na ograniczenia wynikające z przytoczonych regulacji prawnych, Naczelny Sąd Administracyjny nie może we własnym zakresie konkretyzować zarzutów skargi kasacyjnej, uściślać ich, ani w inny sposób korygować. Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego podstawami skargi kasacyjnej wymaga więc prawidłowego ich określenia w samej skardze. Należy zatem wskazać konkretne przepisy prawa, którym - zdaniem strony - uchybił sąd i zamieścić uzasadnienie podstawy kasacyjnej, czyli uzasadnić uchybienia zarzucane sądowi. Uzasadnienie podstaw kasacyjnych polega na wykazaniu przez autora skargi kasacyjnej, że stawiane przez niego zarzuty mają usprawiedliwioną podstawę i zasługują na uwzględnienie. Naczelny Sąd Administracyjny nie ma uprawnień do uzupełniania bądź precyzowania zarzutów podnoszonych przez stronę, czy formułowanej na ich poparcie argumentacji.
4.3. W skardze kasacyjnej strony zarzucono naruszenie przepisów postępowania art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 7, art. 77 § 1, art. 75, art. 78, art. 80 oraz art. 8 k.p.a. ze względu na brak wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego w zakresie dotyczącym wyjaśnienia skutecznego zawiadomienia spółki o wszczęciu postępowania o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, wszczęcia postępowania karnego skarbowego przeciwko podatnikowi oraz braku wzięcia pod uwagę pisma Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w Szczecinie, z którego wynika, iż należności podatkowe z tytułu podatku akcyzowego należnego od spółki za miesiące od stycznia do lipca 2005 r. określone decyzjami organów obu instancji uległy przedawnieniu.
Przedstawione zarzuty, zgodnie z tym co zostało na wstępie wyjaśnione, nie spełniają wymogów stawianych skardze kasacyjnej. Treść wskazanych zarzutów naruszenia przepisów proceduralnych nie może stanowić skutecznej podstawy skargi kasacyjnej prowadzącej do wyeliminowania z obrotu prawnego kwestionowanego orzeczenia sądu pierwszej instancji. Zgodnie bowiem z art. 3 § 1 pkt 2 k.p.a., przepisów tej ustawy nie stosuje się do spraw uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa z wyjątkiem przepisów działów IV, V i VIII (działy te dotyczą udziału prokuratora oraz skarg i wniosków; dział V zawiera przepisy już nieobowiązujące). Z kolei stosownie do treści art. 2 § 1 o.p. przepisy ustawy stosuje się do podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe. Oznacza to, że - odpowiednio - w toku postępowania podatkowego organy podatkowe nie mogły stosować wskazanych w powołanych zarzutach przepisów ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, a sąd pierwszej instancji wydając wyrok zastosowania tych przepisów nie mógł kontrolować. Zarzuty w tym zakresie sformułowane w petitum skargi kasacyjnej ze względów formalnych należało uznać za wadliwe konstrukcyjnie i w konsekwencji tylko z tego powodu nie mogły doprowadzić do oczekiwanego przez stronę jej uwzględnienia.
Oceny tej nie zmienia okoliczność, że z treści uzasadnienia wynika zamysł skarżącej kwestionowania poczynionych w sprawie przez organy podatkowe czynności ze sfery gromadzenia i oceny materiału dowodowego. Wprawdzie przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa zawierają uregulowania, które zakresowo odpowiadają powołanym przepisom ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (art. 7, art. 77 § 1,art. 75, art. 78, art. 80 oraz art. 8 k.p.a. odpowiednio art. 122, art. 121, art. 180 § 1,art. 187 § 1, art. 188 oraz art. 191 o.p.), niemniej - jak wskazano na wstępie - Naczelny Sąd Administracyjny nie może przyjąć, że autor skargi kasacyjnej w istocie powołał właściwe przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa. Samo wskazanie zaś naruszenia przepisów postępowania, bez wyjaśnienia istoty uchybienia lub wskazania właściwych przepisów stosowanej ustawy z wyszczególnieniem każdej jednostki redakcyjnej, czyni skargę kasacyjną w tym zakresie nieskuteczną.
4.4. Kolejne sformułowane skardze kasacyjnej strony zarzuty procesowe zmierzały do podważenia wyrażonej w zaskarżonym wyroku oceny o braku podstaw do jej uwzględnienia i w konsekwencji do oddalenia skargi w oparciu o art. 151 p.p.s.a. Zarzuty te skierowano przeciwko ocenie sądu pierwszej instancji, że organy podatkowe w uzasadnieniach wydanych rozstrzygnięć błędnie uznały, iż pomimo jasnych wskazówek co do dalszego kierunku prowadzonego postępowania podatkowego, sformułowanych w treści poprzedniego wyroku sądu pierwszej instancji z 18 marca 2014 r., V SA/Wa 527/13 nie przeprowadzono postępowania dowodowego w celu wyjaśnienia sytuacji finansowej spółki, w tym w zakresie dowodu z opinii biegłego, wyjaśnień strony oraz wskazanych przez nią świadków. W efekcie tych uchybień zarzucono przedstawienie stanu sprawy niezgodnie ze stanem rzeczywistym i prawnym oraz sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób pobieżny. Dla podważenia oceny wyrażonej w zaskarżonym wyroku sformułowano zarzuty procesowe naruszenia przepisów postępowania sądowoadministracyjnego oraz powiązane z nimi zarzuty naruszenia przepisów postępowania podatkowego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 141 § 4 i art. 170 w związku z art. 180 § 1, art. 188 oraz art. 197 § 1 o.p.).
Wbrew tym zarzutom wydając zaskarżony wyrok sąd pierwszej instancji odniósł się do znaczenia związania oceną prawną poprzedniego prawomocnego wyroku tego sądu oraz wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanych w sprawie odpowiedzialności skarżącej za zaległości podatkowe spółki w podatku akcyzowym za miesiące od stycznia do lipca 2005 r. Jak trafnie dostrzeżono w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, decydujące znaczenie dla wyniku rozpoznawanej sprawy miało to, że sprawa była już przedmiotem rozstrzygnięcia przez sąd pierwszej instancji oraz Naczelny Sąd Administracyjny. Trafnie również wyjaśniono, że dla treści zaskarżonego wyroku decydujące znaczenia miała ocena poprzedzającego go wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 grudnia 2021 r., III FSK 4650/21. Wskazany w uzasadnieniu zarzutów strony prawomocny wyrok sądu pierwszej instancji z 18 marca 2014 r., V SA/Wa 527/13, był pierwszym wyrokiem, który zapadł w rozpoznawanej sprawie. Wydana po tym wyroku decyzja organu odwoławczego została ponownie zaskarżona. Wyrokiem z 2 grudnia 2016 r., V SA/Wa 2527/15, WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję. Z kolei w wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej organu Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 18 września 2019 r., I GSK 219/17, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji. Rozpoznając ponownie sprawę sąd pierwszej instancji wyrokiem z 10 marca 2020 r., V SA/Wa 2160/19 oddalił skargę strony. Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej strony Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 7 grudnia 2021 r., III FSK 4650/21 ponownie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji. Zatem wydając zaskarżony obecnie wyrok sąd pierwszej instancji zobowiązany był do uwzględnienia zapadłych w tej sprawie prawomocnych wyroków, a nie tylko wskazywanego przez stronę wyroku z 18 marca 2014 r. Wynika to nie tylko z powołanego w zarzutach strony art. 170 p.p.s.a., ale przede wszystkim z przepisów art. 153 i art. 190 tej ustawy.
4.5. Uznając podniesione w tym zakresie w skardze kasacyjnej zarzuty za pozbawione uzasadnionych podstaw należało przypomnieć, że zgodnie z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Ponadto stosownie do art. 190 p.p.s.a. zdanie pierwsze "sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny". Jak wskazano zaś w art. 170 p.p.s.a., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
Na tle przytoczonych przepisów w pierwszej kolejności należało przypomnieć, że przez "ocenę prawną", o której mowa w art. 153 p.p.s.a., rozumie się wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich stosowania w rozpoznawanej sprawie. Związanie sądu oceną prawną wyrażoną w wyroku wydanym w danej sprawie oznacza, że przy niezmienionym stanie faktycznym i prawnym nie może on formułować ocen odmiennych od wiążącej go oceny prawnej, ale musi się do niej zastosować oraz konsekwentnie reagować na naruszenie tych zasad przez organ przy rozpoznawaniu skargi na akt wydany po wyroku formułującym ocenę prawną. Zatem moc wiążąca prawomocnego wyroku sądu administracyjnego związana jest z tożsamością stosunku prawnego będącego przedmiotem sprawy. W orzecznictwie sądowym utrwalone jest stanowisko, iż w pojęciu "ocena prawna" mieści się przede wszystkim wykładnia przepisów prawa materialnego i procesowego. Wykładnia w tym sensie zmierza do wyjaśnienia istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich zastosowania w konkretnym wypadku w związku z rozpoznawaną sprawą. Wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencje oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych oraz wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie dla uniknięcia wadliwości w postaci np. braków w materiale dowodowym lub innych uchybień procesowych. Wykładnia w tym sensie zmierza do wyjaśnienia istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich zastosowania w konkretnym wypadku w związku z rozpoznawaną sprawą. Wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencje oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych oraz wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie dla uniknięcia wadliwości w postaci np. braków w materiale dowodowym lub innych uchybień procesowych.
Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący i wywiera skutki w dwóch płaszczyznach, mianowicie ani organ administracji publicznej, ani sąd administracyjny orzekając ponownie w tej samej sprawie nie mogą pominąć oceny prawnej wyrażonej wcześniej w orzeczeniu, gdyż ocena ta wiąże je w sprawie. Jedynie w przypadku, gdy ulegnie zmianie podstawa prawna danego stosunku prawnego lub gdy zmienią się okoliczności faktyczne, będziemy mieli do czynienia z nową sprawą, do której zasada z art. 153 p.p.s.a. nie będzie miała już zastosowania (por. wyroki NSA: z 16 maja 2012 r., II GSK 550/11; z 6 lutego 2013 r., II GSK 2101/11; z 21 marca 2014 r., I GSK 534/12; z 19 maja 2022 r., I OSK 912/19; z 25 sierpnia 2022 r., III FSK 1540/21; z 28 września 2022 r., II OSK 2780/19; publik. CBOSA).
4.6. Oddziaływaniem art. 153 p.p.s.a. objęte jest przede wszystkim przyszłe postępowanie administracyjne w danej sprawie. Z kolei związanie samego sądu administracyjnego, w rozumieniu art. 153 p.p.s.a. oznacza, że nie może on formułować nowych ocen prawnych, które są sprzeczne z wyrażonym wcześniej poglądem, lecz zobowiązany jest do podporządkowania się mu w pełnym zakresie oraz konsekwentnego reagowania w razie stwierdzenia braku zastosowania się organu administracji publicznej do wskazań w zakresie dalszego postępowania. Rozwiązanie to stanowi gwarancję przestrzegania przez organy administracji publicznej obowiązku związania orzeczeniem sądu. Sąd orzekający w warunkach związania oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, kontrolując legalność ponownie zaskarżonej decyzji lub postanowienia winien ograniczyć się tylko do kontroli, czy organ administracji prawidłowo uwzględnił wytyczne zawarte w poprzednim wyroku oraz oceny ewentualnych nowych okoliczności, które zaistniały już po wydaniu tego wyroku.
Z tych względów zarówno organ administracji, jak i wojewódzki sąd administracyjny, rozpoznając sprawę ponownie, obowiązane są zastosować się do oceny zawartej w uzasadnieniu wyroku. Związanie to dotyczy również wskazań co do dalszego postępowania w przypadku uchylenia poprzedniej decyzji lub postanowienia ze względu na naruszenie przepisów postępowania w zakresie dotyczącym wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Pomiędzy oceną prawną a wskazaniami co do dalszego postępowania zachodzi ścisły związek. Ocena prawna dotyczy dotychczasowego postępowania organów administracyjnych w sprawie, podczas gdy wskazania określają sposób ich postępowania w przyszłości. Wskazania stanowią więc konsekwencje oceny prawnej, zwłaszcza oceny przebiegu postępowania przed organami administracji i rezultatu tego postępowania w postaci materiału zebranego w sprawie. Wskazania sądu administracyjnego co do dalszego postępowania wytyczają kierunek działania organu przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Sąd orzekający w warunkach związania oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, kontrolując legalność zaskarżonej decyzji lub postanowienia, winien ograniczyć się tylko i wyłącznie do kontroli, czy organ administracji prawidłowo uwzględnił wytyczne zawarte w poprzednim wyroku oraz oceny ewentualnych nowych okoliczności, które zaistniały już po wydaniu wyroku.
Jednocześnie ocena prawna o charakterze wiążącym musi dotyczyć właściwego zastosowania konkretnego przepisu czy też prawidłowej jego wykładni w odniesieniu do ściśle określonego rozstrzygnięcia podjętego w konkretnej sprawie. Musi ponadto pozostawać w logicznym związku z treścią orzeczenia sądu administracyjnego, w którym została sformułowana. Ocena prawna musi zostać w orzeczeniu wyrażona, co oznacza, że za przedmiot związania można uznać jedynie te elementy oceny odnoszącej się do przepisów prawa, które zostały zamieszczone w treści uzasadnienia orzeczenia. Muszą one mieć postać jednoznacznych twierdzeń, sformułowanych w sposób jasny, umożliwiający ustalenie treści związania bez potrzeby podejmowania skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych. Z zakresu związania wyłączyć należy oceny wyrażone w sposób niejednoznaczny, jak też oceny przybierające postać pośrednich wniosków, jakie można wywieść z podanych w uzasadnieniu orzeczenia rozważań. Ocena prawna i wskazania zawarte w orzeczeniu sądu tracą moc wiążącą w wypadku zmiany stanu prawnego, jeżeli to spowoduje, że pogląd sądu stanie się nieaktualny. Ustanie mocy wiążącej wspomnianej oceny może również spowodować zmiana - po wydaniu orzeczenia sądowego - istotnych okoliczności faktycznych oraz wzruszenie orzeczenia zawierającego ocenę prawną w przewidzianym do tego trybie.
4.7. Z kolei zgodnie zaś z art. 190 p.p.s.a. sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Związanie wykładnią dokonaną w wyroku sądu kasacyjnego oznacza, że sąd administracyjny ponownie rozpoznając sprawę, która została mu przekazana przez sąd kasacyjny na podstawie art. 185 p.p.s.a., nie może stosować postanowień art. 134 § 1 p.p.s.a., a w skardze kasacyjnej nie powinny być podnoszone zarzuty sformułowane w oparciu o odmienną wykładnię prawa, niż dokonał tego Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu uchylającym orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez wojewódzki sąd administracyjny, "granice sprawy", o których mowa w art. 134 § 1 p.p.s.a., podlegają bowiem zawężeniu do granic, w jakich rozpoznał skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny i wydał orzeczenie na podstawie art. 185 § 1 tej ustawy (por. wyroki NSA: z 20 września 2006 r., II OSK 1117/05; z 3 listopada 2011 r., I OSK 1702/11; z 20 listopada 2014 r., I OSK 2214/14; z 20 listopada 2014 r., I OSK 2214/14; z 2 grudnia 2014 r., I FSK 1448/13; z 8 kwietnia 2016 r., II FSK 905/14; z 30 sierpnia 2018 r., I GSK 2298/18; z 8 stycznia 2019 r., II FSK 2886/18; publik. CBOSA). Adresatami art. 190 p.p.s.a. są zarówno wojewódzki sąd administracyjny, któremu w wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej, została sprawa przekazana do ponownego rozpoznania, jak i wnoszący skargę kasacyjną od orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji po ponownym rozpoznaniu sprawy. Związanie sądu administracyjnego pierwszej instancji wykładnią prawa dokonaną w sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny oznacza więc, że nie może on formułować nowych ocen prawnych, sprzecznych z wyrażonym wcześniej poglądem, a zobowiązany jest do podporządkowania się mu w pełnym zakresie, nawet wówczas, gdy nie podziela wyrażonych w tym wyroku ocen. Oznacza to, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy, oparcie skargi kasacyjnej na podstawach sprzecznych z przyjętą wykładnią prawa musi skutkować jej oddaleniem, nawet gdyby w analogicznych stanach faktycznych i prawnych w innych sprawach wyrażane były poglądy odmienne.
Ograniczenia w zakresie formułowania zarzutów skargi kasacyjnej, jak i związanie sądu pierwszej instancji wykładnią prawa dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny wynikające z art. 190 p.p.s.a., są konsekwencją prawomocności orzeczeń tego Sądu (art. 168 oraz art. 170-171 p.p.s.a.). W związku z tym, merytorycznej ocenie podlegają jedynie te zarzuty skargi kasacyjnej, które dotyczą zawężonych po poprzednim wyroku NSA "granic sprawy". Zarzuty wykraczające poza kwestie będące przedmiotem rozważań w poprzednim wyroku, nie mogą być uwzględnione, nawet bez merytorycznej ich oceny. Naczelny Sąd Administracyjny poddaje natomiast merytorycznej ocenie zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące zagadnień, w których nie wypowiedział się w poprzednim wyroku, jeżeli po jego wydaniu doszło do ustalenia nowych okoliczności faktycznych, wskutek czego powstała możliwość sformułowania zarzutów, jakich wcześniej (tj. po wydaniu pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji) żadna ze stron postępowania sądowego nie mogła uwzględnić.
4.8. Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej strony do tych reguł procesowych zastosował się sąd pierwszej instancji. W pierwszej kolejności trafnie sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnił, że rozpoznając ponownie skargę od decyzji wydanych przez organy podatkowe w tej samej sprawie ze względu na jej podmiot, jak i przedmiot rozstrzygnięcia orzekał w warunkach związania wykładnią przepisów prawa przyjętą w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 września 2019 r., I GSK 219/17 i z 7 grudnia 2021 r., III FSK 4650/21. Zgodnie z omówionymi zasadami orzekania wynikającymi z art. 153, art. 170 oraz art. 190 p.p.s.a. granice rozpoznania sprawy na tym etapie postępowania wyznaczał ostatni z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jak trafnie wyjaśnił to sąd pierwszej instancji, jedynym powodem uchylenia poprzedniego wyroku było to, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie pozwalało na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi, czy zawieszenie biegu terminu przedawnienia, o jakim mowa w art. 70 § 6 pkt 1 o.p. czy "konstytutywny charakter odpowiedzialności" przesądzał o tym, że decyzja została wydana stosownie do art. 118 § 1 o.p. Do tej spornej kwestii odniesiono się w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku.
Przedmiotem powtórnej oceny nie mogły być natomiast podnoszone w skardze kasacyjnej okoliczności faktyczne związane z ustaleniem stanu wypłacalności spółki, jej kondycji finansowej w okresie kiedy skarżąca pełniła funkcję jej członka zarządu. Dla przypomnienia, w wyroku z 18 września 2019 r., I GSK 219/17, oceniając ten aspekt rozpoznawanej sprawy Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że organ rozpoznając ponownie sprawę zastosował się do opinii i wskazań zawartych w wyroku sądu pierwszej instancji z 18 marca 2014 r. Wyjaśniono, że intencją sądu było to, aby organ podjął uzupełniające czynności w celu wykazania kondycji finansowej spółki w okresie, w jakim funkcję członka zarządu pełniła skarżąca, co w dalszej kolejności miało pozwolić na ustalenie momentu, w jakim spółka powinna była wystąpić do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Ustaleń tych, jak wynika z wyroku sądu pierwszej instancji, organ miał dokonać za pomocą wszelkich dostępnych, niesprzecznych z prawem środków dowodowych. Sąd zauważył, że prawidłowe ustalenie sytuacji ekonomicznej spółki wymaga wiedzy specjalistycznej z zakresu księgowości i w związku z tym zalecił organowi rozważenie, czy nie zachodzi konieczność powołania biegłego. Nie nakazał więc organowi dokonania ustaleń faktycznych z wykorzystaniem opinii biegłego z zakresu rachunkowości, a jedynie zalecił, aby organ przeanalizował, czy załatwienie sprawy nie wymaga skorzystania z takiego dowodu. Pojęcie "rozważyć" to inaczej "przeanalizować, przemyśleć, zanalizować, rozpatrzeć, wgłębić się...". zaprezentowane przez sąd stanowisko ma też oparcie w art. 197 § 1 o.p. W myśl tego przepisu w przypadku, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy może powołać na biegłego osobę dysponującą takimi wiadomościami, w celu wydania opinii. Co do zasady powołanie biegłego należy więc do uznania organu. Sąd, jeśli wymaga tego stan sprawy, może również zalecić powołanie biegłego, niemniej jednak powinno to wyraźnie wynikać z treści wyroku. Ponieważ w sprawie taka sytuacja nie miała miejsca, to brak było podstaw do zarzucenia organowi naruszenia art. 153 p.p.s.a.
Podkreślono, że z akt sprawy wynika, iż w kontrolowanym postępowaniu organ sporządził dokument pn. "Analiza z przeprowadzonych czynności". Zadaniem pracownika organu - eksperta celnego było nie tyle zastąpienie biegłego, co raczej analiza dokumentów źródłowych, które stanowiły o stanie majątku spółki i jego wartości, w okresie sprawowania przez skarżącą obowiązków prezesa zarządu spółki. Z "Analizy" tej, która - co należy podkreślić - nie była nowym dowodem w sprawie, a jedynie sprawozdaniem z przeprowadzonych czynności organu, wynika, że spółka osiągała w 2005 r. ujemne wyniki, w latach 2004 - 2005 nie dysponowała majątkiem trwałym ze względu na rodzaj prowadzonej działalności, posiadała kapitał podstawowy w wysokości 100 tys. złotych oraz kapitał zapasowy w kwocie 104 tys. złotych, które nie pokrywały strat, w związku z czym kapitał własny był ujemny. Sporządzenie tego opracowania mieściło się w posiadanych przez organ kompetencjach i zawierało jednoznaczną i czytelną informację na temat sytuacji finansowej spółki w okresie objętym badaniem, pozwalającą na przeprowadzenie kontroli sądowoadministracyjnej. Podzielając tę ocenę, którą związany jest Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający obecnie złożoną skargę kasacyjną, za pozbawione uzasadnionych podstaw należało uznać ponownie podnoszone w tym zakresie zarzuty z odwołaniem się do art. 170 p.p.s.a.
4.9. Kolejne zarzuty procesowe powiązane z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 151 p.p.s.a. wiążą się z niewłaściwym zastosowaniem w sprawie przepisów prawa materialnego (art. 59 § 1 pkt 9, art. 70 § 6 pkt 1, art. 116 § 1 oraz art. 118 o.p.). Zarzuty te wskazują na niewłaściwe ich zastosowanie w sprawie ze względu na orzeczenie o solidarnej odpowiedzialności skarżącej za zobowiązania podatkowe spółki, w sytuacji gdy zobowiązanie podatkowe spółki tytułem podatku akcyzowego za poszczególne miesiące od stycznia do lipca 2005 r. wygasło na skutek przedawnienia, a co za tym idzie kwestia odpowiedzialności solidarnej osoby trzeciej za te zobowiązania stała się bezprzedmiotowa. Wskazano na okoliczności dotyczące instrumentalnego wszczęcia postępowania w sprawie karnej skarbowej w związku z niewykonywaniem zobowiązania w podatku akcyzowym za poszczególne miesiące od stycznia do lipca 2005 r. i brakiem zawiadomienia skarżącej jako osoby ponoszącej odpowiedzialność solidarną ze spółką za to zobowiązanie. Zarzuty w tym zakresie sformułowano jako odrębne zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego (art. 70 § 1, art. 70 § 6 pkt 1, art. 116 o.p.) wskazując na ich niewłaściwe zastosowanie w sprawie.
W tej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny odnosząc się do tej grupy zarzutów uznał, że ich podstawę stanowiło niewłaściwe zastosowanie wskazanych przepisów prawa materialnego.
4.10. Wobec treści zarzutów skargi kasacyjnej podtrzymującej stanowisko strony o braku przesłanek do nałożenia na nią tej odpowiedzialności w pierwszej kolejności należało przypomnieć, że uregulowana w art. 107 § 1 o.p. instytucja odpowiedzialności podatkowej osób trzecich wykorzystywana była i jest obecnie pod rządami ordynacji podatkowej w sytuacjach, gdy zabraknie podatnika, gdy podatnik nie wykonuje ciążącego na nim zobowiązania we właściwy sposób i we właściwym terminie, a także gdy majątek podatnika w wyniku wszczętej egzekucji okazuje się być niewystarczającym. Uzasadnieniem odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe jest ekonomiczny ich związek z podatnikiem przejawiający się uzyskiwaniem przez osobę trzecią korzyści z dochodu czy majątku podatnika. Ordynacja podatkowa zawiera numerus clausus przypadków, w których odpowiedzialność za należności podmiotu pierwotnie zobowiązanego może być przeniesiona na osoby trzecie. Będą to zatem jedynie podmioty wprost wskazane w tej ustawie.
Zgodnie z art. 116 § 1 o.p. za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają, solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się w całości lub w części bezskuteczna chyba, że członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (postępowanie układowe) albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy, bądź też wskaże on mienie, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Przepis art. 116 § 2 o.p. stanowi natomiast, że odpowiedzialność członków zarządu, określona w § 1, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Stosownie do brzmienia § 4 ww. przepisy stosuje się również do byłego członka zarządu. W konstrukcji powołanego przepisu z jednej strony zawarto obowiązki, do których wypełnienia zobowiązany jest organ i od których spełnienia uzależnione jest orzekanie o odpowiedzialności osób trzecich, tj.: wykazanie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego oraz bezskuteczność egzekucji skierowanej do majątku spółki. Z drugiej strony, ściśle określono w nim tzw. przesłanki egzoneracyjne, które uwalniają członka zarządu, z udziałem którego prowadzone jest postępowanie od odpowiedzialności, o ile uprzednio wykaże on ich wystąpienie. Zalicza się do nich wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o upadłość spółki lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (postępowanie układowe) albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź też, że wskazał on mienie spółki, z którego egzekucja jest możliwa.
4.11. Ze względu na treść tych regulacji w postępowaniu o orzeczenie solidarnej odpowiedzialności członka zarządu ze spółką badane są jedynie przesłanki wynikające z art. 107 § 1, art. 108 § 1 oraz art. 116 § 1 i § 2 o.p. Poza zakresem tego postępowania pozostaje natomiast decyzja określająca spółce zobowiązanie w danej wysokości. Wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu wymaga wykazania zarówno przesłanek pozytywnych tej odpowiedzialności, jak również wykazania, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność, tzw. przesłanki egzoneracyjne. Przesłankami pozytywnymi są: pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, gdy powstała zaległość podatkowa spółki (co w tej sprawie nie jest kwestionowane przez stronę skarżącą) oraz bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Do przesłanek uwalniających od odpowiedzialności należą natomiast: zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego bądź brak winy w niezgłoszeniu tych wniosków oraz wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych.
Jednocześnie ukształtowane w ten sposób postępowanie w sprawie orzeczenia odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe spółki nie służy do weryfikowania zobowiązania podatkowego spółki wykazanego w deklaracjach podatkowych lub wynikającego z wydanych przez organ decyzji określających wysokość tego zobowiązania. Zasadność, wymagalność i wykonalność zobowiązania samego podatnika w podatku akcyzowym nie podlega rozstrzygnięciu w postępowaniu w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, byłego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Istotne jest jedynie to, aby zgodnie z art. 107 § 1, art. 108 § 1 oraz art. 116 § 1 o.p. na dzień wydania decyzji w oparciu o te przepisy istniała zaległość podatkowa w rozumieniu art. 51 § 1 tej ustawy. Podkreślić należy, że w przepisach tych nie przyznano osobie trzeciej, byłemu członkowi zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, legitymacji do ingerowania w stosunek prawny czy to pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, czy pomiędzy zobowiązanym podatnikiem a wierzycielem podatkowym, w zakresie zasadności, wymagalności i wykonalności zobowiązania w podatku akcyzowym. Jak długo wysokość zobowiązania wynikająca z deklaracji lub decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego będącej podstawą wystawienia tytułu wykonawczego realizowanego przez organ egzekucyjny, nie została zmieniona w stosunku do samego podatnika w stosownym, odrębnym trybie, tak długo jest wiążąca przy rozstrzyganiu o rozmiarze odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej za tę zaległość podatkową.
4.12. Na tym tle za trafną należało uznać wyrażoną w zaskarżonym wyroku ocenę, że podnoszona w skardze kasacyjnej kwestia instrumentalnego wszczęcia postępowania karnego dotyczy skuteczności zawieszenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego spółki, a nie skarżącej w ramach postępowania w przedmiocie jej odpowiedzialności jako osoby trzeciej. Dopuszczalność oceny skuteczności zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego spółki w podatku akcyzowym za poszczególne miesiące od stycznia do lipca 2005 r. na podstawie art. 70 § 1 pkt 6 o.p. mogła być podnoszona w sprawie dotyczącej wymiaru tego zobowiązania. Termin ten zgodnie z art. 70 § 1 o.p. upływał w dniu 31 grudnia 2010 r. Przed tą datą w dniu 16 maja 2006 r. wydana została ostateczna w administracyjnym toku instancji przez właściwy organ podatkowy decyzja określająca wymiar tego zobowiązania. Decyzja ta została skutecznie doręczona likwidatorowi spółki w dniu 15 stycznia 2007 r. Zatem zachowany został termin do wydania decyzji przed upływem przedawnienia zobowiązania podatkowego. To, że mając na uwadze treść art. 190 p.p.s.a. w uzasadnieniu wyroku sąd pierwszej instancji ocenił, czy w sprawie nie doszło do instrumentalnego wszczęcia postępowania karnego skarbowego skutkującego zawieszeniem biegu przedawniania nie może świadczyć o wadliwości tego wyroku. Opierając się na aktach sprawy sąd pierwszej instancji stwierdził jedynie, że postępowanie karne zostało wszczęte przez Prokuraturę Rejonową Warszawa Ochota w dniu 2 czerwca 2006 r. a więc po wydaniu decyzji przez organ pierwszej instancji. Skoro ustawowy termin przedawnienia zobowiązania podatkowego za poszczególne miesiące od stycznia do lipca 2005 r. upływał z dniem 31 grudnia 2010 r., to celem wszczętego postępowania karnego nie mogło być wyłącznie zawieszenie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego spółki, skoro organ odwoławczy miał blisko 4 lata na rozpatrzenie odwołania przed upływem ustawowego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Trafnie również oceniono, że zawiadomienie o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia nastąpiło 12 listopada 2010 r. czyli przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, kiedy to skarżąca pełniąca funkcję prezesa zarządu spółki została zapoznana z treścią zarzutów w sprawie karnej związanej z nie wykonaniem zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za poszczególne miesiące od stycznia do lipca 2005 r. przez Prokuraturę Okręgową w Rzeszowie.
4.13. Jak również trafnie to oceniono w zaskarżonym wyroku odrębną kwestią prawną było przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Zgodnie z art. 118 § 1 o.p. "Nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat". Określony w art. 118 § 1 o.p. termin przedawnienia prawa do wydawania decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jako określający czas, w którym może dojść do ukształtowania przez organ podatkowy podatkowoprawnego stosunku odpowiedzialności osoby trzeciej, ma charakter terminu materialnego. Początek biegu terminu, o którym mowa w analizowanym przepisie, powiązano z datą powstania zaległości podatkowej w rozumieniu art. 51 § 1 o.p. Biegnie on od końca roku kalendarzowego, w którym to zdarzenie miało miejsce, i trwa nieprzerwanie aż do upływu 5 lat. Zatem w tym przypadku końcem terminu do wydania decyzji o odpowiedzialności osób trzecich będzie ostatni dzień grudnia 5. roku po roku, w którym powstała zaległość podatkowa. Prawidłowość zastosowania tego przepisu w rozpoznawanej sprawie, jak to wyjaśniono w zaskarżonym wyroku została przesądzona w prawomocnym wyroku z 18 marca 2014 r., V SA/Wa 527/13. Sąd orzekając w sprawie za bezskuteczny uznał zarzut naruszenia art. 118 § 1 o.p. poprzez orzeczenie o solidarnej odpowiedzialności za odsetki od zobowiązań podatkowych spółki po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa. W sprawie decyzja konstytutywna o solidarnej odpowiedzialności strony za zaległości podatkowe spółki z tytułu niewykonanego zobowiązania w podatku akcyzowym za miesiące od stycznia do lipca 2005 r. wraz z należnymi odsetkami za zwłokę od powyższych zaległości podatkowych, została wydana 20 lipca 2010 r., czyli przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia. Dokonane w trybie art. 213 § 2 o.p. uzupełnienie decyzji o wskazanie konkretnej kwoty odsetek, w ocenie sądu, nie doprowadziło do merytorycznej zmiany decyzji poprzez orzeczenie o solidarnej odpowiedzialności za odsetki od zobowiązań podatkowych spółki.
4.14. Z przedstawionych powodów należało uznać za pozbawione uzasadnionych podstaw zarzuty skargi kasacyjnej strony naruszenia zarówno przepisów postępowania w stopniu, który miał wpływ na wynik sprawy, jak i naruszenia przepisów prawa materialnego przez ich niewłaściwe zastosowanie. Jak trafnie to ocenił sąd pierwszej instancji, w realiach rozpoznawanej sprawy, z powodów, które podane zostały w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, istniały podstawy do oddalenia skargi strony na podstawie art. 151 p.p.s.a. Do takiej oceny prowadziło przede wszystkim odwołanie się do mających zastosowanie w sprawie zasad orzekania wyrażonych w art. 153, art. 170 oraz art. 190 p.p.s.a.
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania administracyjnej i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.