Stosownie do art. 182 § 2 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, gdyż skarżący kasacyjnie zrzekł się rozprawy, a organ nie zażądał jej przeprowadzenia.
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Naczelny Sąd Administracyjny nie stwierdził aby w rozpoznawanej sprawie wystąpiła którakolwiek z przesłanek nieważności postępowania - określonych w art. 183 § 2 p.p.s.a. - jak też aby zachodziły przesłanki wymagające uchylenia wydanego w sprawie orzeczenie oraz odrzucenia skargi lub umorzenia postępowania (art. 189 p.p.s.a.). Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny (dalej także jako: NSA) rozpoznając sprawę związany był granicami skargi kasacyjnej.
Jak wynika z art. 193 p.p.s.a. (zdanie drugie), uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów skargi kasacyjnej. Przepis ten wyznacza granice, w jakich NSA uzasadnia z urzędu wydany wyrok w przypadku oddalenia skargi kasacyjnej. Wskazana regulacja - będąca przepisem szczególnym - modyfikuje normę zawartą w art. 141 § 4 p.p.s.a., stosowanym odpowiednio w związku z art. 193 (zdanie pierwsze) p.p.s.a., w ten sposób, że pozwala Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu ograniczyć się do oceny zarzutów skargi kasacyjnej, umożliwiając tym samym pominięcie tych elementów uzasadnienia wyroku, które nie są niezbędne dla wyjaśnienia istoty rozstrzygnięcia NSA. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w rozpoznawanej sprawie przesłanka ta została spełniona.
Zgodnie z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: - naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.); - naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). W rozpoznawanej sprawie skarga kasacyjna została oparta na obu podstawach.
Ze względu na zakres i konstrukcję podniesionych w petitum skargi kasacyjnej zarzutu oraz sposób w jaki je uzasadniono, wstępnie przypomnieć należy, że skarga kasacyjna powinna być sporządzona zgodnie z wymogami określonymi w art. 174 i art. 176 p.p.s.a. Dlatego wprowadzony został obowiązek sporządzania skargi kasacyjnej przez osoby mające odpowiednie przygotowanie zawodowe. Prawidłowe sformułowanie podstaw kasacyjnych i ich należyte uzasadnienie ma kluczowe znaczenie dla wyniku sprawy, ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny, mocą art. 183 § 1 p.p.s.a., jest związany granicami skargi kasacyjnej, czyli wnioskami skargi kasacyjnej i jej podstawami. Zatem zakres kontroli instancyjnej dokonywanej przez Naczelny Sąd Administracyjny jest ograniczony w tym sensie, że jest wyznaczony zarzutami i żądaniami strony zawartymi w skutecznie wniesionej skardze kasacyjnej. Innymi słowy, NSA może uwzględnić tylko te zarzuty kasacyjne, które zostały wyraźnie wskazane w skardze kasacyjnej. Nie może natomiast zastępować strony i uzupełniać przytoczonych podstaw kasacyjnych oraz badać, czy sąd administracyjny pierwszej instancji nie naruszył innych przepisów. Naczelny Sąd Administracyjny nie może również modyfikować zgłoszonych zarzutów kasacyjnych i ich uzasadnienia pod kątem okoliczności danej sprawy. Musi bazować na zarzutach i ich uzasadnieniu sformułowanym przez wnoszącego skargę kasacyjną.
Z art. 176 p.p.s.a. wynika, że skarga kasacyjna poza tym, że ma czynić zadość wymaganiom przypisanym dla każdego pisma procesowego, powinna zawierać przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie. Przez przytoczenie podstaw kasacyjnych należy rozumieć dokładne wskazanie takiej podstawy oraz określenie tych przepisów prawa, które zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną zostały naruszone przez sąd wydający zaskarżone orzeczenie. Uzasadnienie skargi kasacyjnej powinno zaś zawierać rozwinięcie zarzutów kasacyjnych przez wyjaśnienie na czym naruszenie polegało i przedstawienie argumentacji na poparcie odmiennej wykładni przepisu niż zastosowana w zaskarżonym orzeczeniu, umotywowanie niewłaściwego zastosowania przepisu, zaś w odniesieniu do uchybień przepisom procesowym wykazanie, że zarzucane uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zaznaczenia wymaga, że nie każde naruszenie przepisów postępowania może stanowić podstawę kasacyjną, ale tylko takie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy przed Sądem I instancji. Oznacza to, że obowiązkiem autora skargi kasacyjnej jest wykazanie, że gdyby do zarzucanego naruszenia przepisów postępowania nie doszło, to wyrok Sądu I instancji byłby inny. Innymi słowy, w skardze kasacyjnej należy wskazać przepisy, które zdaniem jej autora zostały naruszone oraz uzasadnić na czym konkretnie to naruszenie polegało, a także - co istotne - wykazać, że naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Autor skargi kasacyjnej zobowiązany jest więc uzasadnić, że następstwa zarzucanych uchybień były na tyle istotne, że kształtowały lub współkształtowały treść kwestionowanego orzeczenia w takim stopniu, że gdyby do nich nie doszło, to wyrok Sądu I instancji byłby inny.
Skarga kasacyjna w niniejszej sprawie nie spełnia wszystkich wyżej wskazanych wymogów, co wpływa na możliwy zakres rozpoznania zarzutów.
Na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut naruszenia przepisów postępowania. W petitum skargi kasacyjnej wskazano, że Sąd I instancji nie uchylił zaskarżonej decyzji, pomimo tego że została ona wydana z rażącym naruszeniem przepisów postępowania (art. 7, 77 i art. 80 k.p.a. w zw. z art. 123 u.s.u.s.) poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, wskutek czego doszło do przyjęcia, że sytuacja życiowa i majątkowa skarżącego nie uzasadnia umorzenia zaległości wobec ZUS. W uzasadnieniu w tym przedmiocie autor skargi kasacyjnej powołał rozumienie wymienionych przepisów postępowania, a także art. 11 k.p.a., ale w żaden sposób nie wyjaśnił na czym owo naruszenie polegało i w związku z tym jaki to miało wpływ na wynik sprawy. W takim stanie NSA, zważywszy na wcześniej zaprezentowane wymogi stawiane środkowi zaskarżenia, nie mógł odnieść się do zarzutu w tym zakresie. Niezależnie od tego z uzasadnienia rozpoznawanej skargi wynika, że kwestionowane są ustalenia faktyczne zaaprobowane przez WSA dotyczące braku zaistnienia całkowitej nieściągalności należności z tytułu składek. Są one także niezasadne. W tym zakresie w uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że skarżący jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku i "wkrótce wejdzie w ochronny wiek przedemerytalny". Stwierdzono także, iż "w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przekraczającej wydatki egzekucyjne, bowiem od jego wszczęcia jest bezskuteczne (...)." Przedmiotowe twierdzenia jednak nie zostały uzasadnione oraz są kontrfaktyczne w realiach rozpoznawanej sprawy. Sąd I instancji kontrolując zaskarżoną decyzję prawidłowo uznał, że w sprawie nie zaistniał stan całkowitej nieściągalności należności, bowiem - jak wynika ze zgromadzonej dokumentacji - skarżący nie zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej (tylko ją zawiesił). Nie zachodzi zatem oczywistość, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne. W kontrolowanym postępowaniu nie ustalono także bynajmniej, że stwierdzono brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję.
Zważywszy na niezakwestionowanie ustalonego w sprawie stanu faktycznego, na uznanie nie mógł zasługiwać - wobec jego sformułowania w petitum skargi kasacyjnej oraz korespondującego z nim uzasadnienia - zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego. W tym zakresie należy zwrócić uwagę, że wskazywane w ramach tego zarzutu naruszenie art. 28 ust. 3a u.s.u.s. oraz § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 31 lipca 2003 r. (nie podano o jakie rozporządzenie chodziło, ani też nie wskazano jego danych publikacyjnych) nie zostało rozpoznane przez NSA, gdyż w tym zakresie brak jest jakiejkolwiek argumentacji. A jak wskazano wcześniej, Naczelny Sąd Administracyjny nie może samodzielnie ustalać ani podstaw kasacyjnych, ani ich ewentualnego uzasadnienia.
Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 182 § 2 p.p.s.a. orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej.
Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 206 i art. 207 § 2 p.p.s.a., odstąpił od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, mając na uwadze charakter rozpoznawanej sprawy oraz wynikającą z akt sprawy trudną sytuację życiową skarżącego, który miałaby zostać obciążony kosztami postępowania sądowego.
O kosztach postępowania kasacyjnego dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu dla skarżącej nie orzeczono, ponieważ według art. 254 § 1 p.p.s.a. wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej składa się do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania administracyjnej i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.