Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:
O przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania Sąd Najwyższy orzeka na posiedzeniu niejawnym.
Spełnienie wymagania konstrukcyjnego skargi kasacyjnej polega na złożeniu wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania oraz jakiegokolwiek uzasadnienia tego wniosku i tylko to podlega kontroli sądu drugiej instancji, gdyż merytoryczna ocena zasadności wniosku należy do Sądu Najwyższego orzekającego w przedmiocie przyjęcia skargi do rozpoznania.
Oczywista zasadność skargi kasacyjnej występuje, gdy dla przeciętnego prawnika z samej treści skargi - bez pogłębionej analizy i jurydycznych dociekań - w sposób jednoznaczny wynika, że wskazane w niej podstawy zasługują na uwzględnienie z uwagi na kwalifikowany charakter naruszenia przepisów prawa. Zasadność skargi kasacyjnej jest oczywista, a więc dostrzegalna prima vista dla każdego prawnika, który bez przeprowadzania wnikliwej analizy powinien dojść do wniosku, że zaskarżone orzeczenie jest jaskrawo nieprawidłowe. Powołując się na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej należy wykazać, że popełnione przy ferowaniu zaskarżonego orzeczenia uchybienia w zakresie stosowania prawa miały charakter kwalifikowany i nie podlegały różnym ocenom. Przy czym, o ile dla uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, że jej podstawa jest usprawiedliwiona, to dla jej przyjęcia do rozpoznania konieczne jest wykazanie kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej(I CSK 4962/22).
Podstawowym celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa i jurysprudencji(I CSK 639/20).
Wypełnienie obowiązku przedstawienia okoliczności uzasadniających przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania z uwagi na występujące w sprawie zagadnienie prawne lub potrzebę wykładni przepisów nie może być zastąpione przez ograniczenie się do sformułowania samych pytań, jak czyni to skarżący, ale konieczne jest przeprowadzenie pogłębionego wywodu prawnego w zakresie wykazania, jak przepisy te powinny być rozumiane(III UK 490/19).
Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne. Zatem nie w każdej sprawie, skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania. Sąd Najwyższy nie jest trzecią instancją sądową i nie rozpoznaje sprawy, a jedynie skargę, będącą szczególnym środkiem zaskarżenia(V CSK 219/20).
Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Zagadnienie prawne powinno przede wszystkim być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie być przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu. Konieczne jest przytoczenie argumentów prawnych, które prowadzą do rozbieżnych ocen. Skarżący powinien nie tylko wskazać przepis prawa (materialnego lub procesowego), którego dotyczy zagadnienie, ale także przedstawić pogłębioną argumentację prawną w celu wykazania, że zagadnienie jest istotne, a jego rozstrzygnięcie ma znaczenie dla merytorycznego rozstrzygnięcia w jego sprawie(I CSK 5596/22).
Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. może być wyłącznie problem o charakterze prawnym, a nie faktycznym lub wynikającym ze stwierdzonych przez skarżącego uchybień sądu. Jego rozstrzygnięcie powinno stwarzać realne i poważne trudności, mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, na tle której zostało sformułowane, a także innych potencjalnych lub rzeczywiście toczących się spraw. Skarżący powinien w tym przypadku przedstawić pogłębioną argumentację. Zagadnienie prawne nie może odnosić się do subiektywnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Powinno ono zostać sformułowane na tle dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych, a jednocześnie być przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny, tak aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej się wyłącznie do samej subsumpcji stanu faktycznego i rozstrzygnięcia konkretnego sporu. Przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na przesłankę z art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c. wymaga wskazania przepisu prawa, którego wykładnia budzi wątpliwości, określenia zakresu koniecznej wykładni, podania, na czym polegają wątpliwości związane z rozumieniem przepisu oraz przedstawienia argumentacji przemawiającej za tym, że mają one rzeczywisty i poważny charakter, nie należą zaś do zwykłych wątpliwości związanych z procesem stosowania prawa. Wymagane jest także wykazanie, że treść i znaczenie przepisu nie zostały dostatecznie wyjaśnione w dotychczasowym orzecznictwie lub że istnieje potrzeba zmiany ich dotychczasowej wykładni. Jeżeli podstawą wniosku w tym zakresie jest twierdzenie o występujących w orzecznictwie sądowym rozbieżnościach wynikających z dokonywania przez sądy różnej wykładni przepisu, konieczne jest także wskazanie rozbieżnych orzeczeń, dokonanie ich analizy i wykazanie, że rozbieżność wynika z rożnej wykładni przepisu(I CSK 110/23).
Za istotne zagadnienie prawne (art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c.) rozumie się zagadnienie nowe, dotychczas niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Powołanie się na tę przyczynę kasacyjną wymaga obok sformułowania zagadnienia prawnego, także przytoczenia związanych z nim konkretnych przepisów prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne oceny prawne. Zagadnienie prawne powinno być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie powinno być przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, aby umożliwić udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu(I CSK 6184/22).
Potrzeba wykładni przepisów prawnych (art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c.) występuje, jeżeli co do konkretnego przepisu prawnego brak jest jednolitej lub utrwalonej judykatury, zwłaszcza judykatury Sądu Najwyższego, albo przyjęta i dominująca wykładnia jest oczywiście błędna lub kontrowersyjna. Skarżący powinien bądź wskazać argumentację przemawiającą za zmianą dotychczasowej wykładni, bądź wykazać, że dany przepis prawny, chociaż budzi poważne wątpliwości, nie doczekał się wyjaśnienia i powinien zostać zinterpretowany przez Sąd Najwyższy. Za istotne zagadnienie prawne (art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c.) rozumie się zagadnienie nowe, dotychczas niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Powołanie się na tę przyczynę kasacyjną wymaga obok jego sformułowania, także przytoczenia związanych z nim konkretnych przepisów prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne oceny prawne. Zagadnienie prawne powinno być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie powinno być przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, aby umożliwić udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu(I CSK 6060/22).
Oparcie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na potrzebie wykładni przepisów prawa budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c.) wymaga wykazania, jaki konkretny przepis prawa, zastosowany w danej sprawie, jest przedmiotem rozbieżnej wykładni w orzecznictwie i na czym rozbieżność ta polega, co wymaga przytoczenia orzeczeń sądów wydanych w takich samych lub istotnie zbliżonych stanach faktycznych, względnie, jaki konkretny przepis prawa, zastosowany w danej sprawie, wymaga interpretacji ze strony Sądu Najwyższego, z czego potrzeba ta wynika i z jakich powodów dotychczasowy dorobek doktryny i orzecznictwa jest w tej mierze niewystarczający. Potrzeba wykładni przepisów prawnych występuje, jeżeli co do konkretnego przepisu prawnego brak jednolitego lub utrwalonego orzecznictwa, zwłaszcza Sądu Najwyższego albo też przyjęta i dominująca wykładnia jest oczywiście błędna lub kontrowersyjna. Ponadto podstawa przedsądu z art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c. ma za przedmiot analizę konkretnych przepisów i do tego się ogranicza, a więc nie polega na jednoczesnej wykładni kilku przepisów i poszukiwaniu na tej podstawie określonej normy prawnej, która mogła albo nie mogła zostać zastosowana w zindywidualizowanej sprawie objętej skargą kasacyjna. Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Zagadnienie prawne powinno, przede wszystkim, być sformułowane w oparciu na okolicznościach mieszczących się w stanie faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie być przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu(I CSK 3911/23).
Skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c., gdy w sprawie doszło do kwalifikowanego: oczywistego naruszenia prawa, widocznego od razu, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby głębszej analizy. Konieczne jest zatem wykazanie, że Sąd drugiej instancji w sposób oczywisty naruszył przepis jasny i jednoznaczny, którego wykładnia i stosowanie nie budzi żadnych wątpliwości(I CSK 334/23).
Połączenie przyczyny określonej w art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. z oczywistą zasadnością skargi kasacyjnej jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy dotyczą one odmiennych przyczyn kasacyjnych. Dana kwestia nie może bowiem stanowić istotnego zagadnienia prawnego i jednocześnie nie pozostawiać żadnych wątpliwości co do jej prawidłowego rozstrzygnięcia. Przywołanie przyczyny kasacyjnej unormowanej w art. 3989 § 1 pkt 1 k.p.c. wymaga poprawnego zidentyfikowania problemu, w tym odniesienia go do konkretnych przepisów. Konieczne jest także przedstawienie argumentów prowadzących do rozbieżnych ocen danego zagadnienia. Istotność problemu prawnego wyraża się w tym, że ma on znaczenie precedensowe dla rozstrzygania podobnych spraw lub rozwoju jurysprudencji. Obowiązkiem wnoszącego skargę jest wywiedzenie i uzasadnienie występującego w sprawie problemu w sposób zbliżony do tego, jaki przewidziany jest przy przedstawianiu zagadnienia prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (I CSK 5848/22).
Wskazanie zagadnienia prawnego uzasadniającego rozpoznanie skargi powinno nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z którymi zostało sformułowane (I PKN 649/2001).
Powołanie się przez wnoszącego skargę na uchwałę Sądu Najwyższego, która nie została uwzględniona przez sąd drugiej instancji w ustalonym stanie faktycznym sprawy, nie stanowi przedstawienia zagadnienia prawnego uzasadniającego rozpoznanie kasacji , jeżeli skarga nie jest oparta na zarzucie naruszenia przepisów postępowania.
Prrzedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie skargi oraz przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia są niezależnymi od siebie elementami konstrukcyjnymi skargi różniącymi się funkcją i celem. Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie pozostaje, natomiast przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie skargi polega na wskazaniu przesłanek, według których Sąd Najwyższy orzeka o przyjęciu bądź odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania . Wypełnienie obowiązku związanego z drugim z omawianych wymogów skargi - nałożonego na osoby uprawnione do sporządzenia skargi, którymi są profesjonalni pełnomocnicy procesowi lub podmioty o kwalifikacjach wskazanych w ustawie - nie może być zastąpione przez powołanie podstaw skargi i ich uzasadnienia. Byłoby to bowiem zbędnym powielaniem argumentów wskazanych w uzasadnieniu podstaw kasacyjnych, służących wykazaniu ich zasadności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2000 r. V CKN 1780/2000 OSNC 2001/3 poz. 52). Takie ujęcie relacji między tymi istotnymi elementami kasacji, nie oznacza, że okoliczności uzasadniające rozpoznanie skargi mogą nie pozostawać w merytorycznym związku z podstawami, na których kasacja została oparta. Wręcz przeciwnie, wykazywanie, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, bądź istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie powinno być oparte - aby wywołać skutek w postaci przyjęcia kasacji do rozpoznania - na przepisach prawa powołanych w podstawach skargi. W przeciwnym razie Sąd Najwyższy, po przyjęciu skargi do rozpoznania, dokonywałby wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, których naruszenia skarżący nie zarzucał w skardze. Byłoby to sprzeczne z podstawową regułą orzekania, zgodnie z którą Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia oraz jej podstaw. Sąd Najwyższy nie może zatem odmówić przyjęcia skargi do rozpoznania, jeśli okoliczności uzasadniające jej rozpoznanie, wykazane zostały na gruncie przepisów prawa nie powołanych w podstawach skargi (III CK 137/2002).
Wymaganie przedstawienia w skargi okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie jest związane z faktem, że podstawowym celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez zapewnienia jednlitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa i jurysprudencji (np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2000 r. II CZ 178/99 OSNC 2000/7-8 poz. 147). Wymaganie to łączy się ściśle z instytucją tzw. przedsądu, w ramach której Sąd Najwyższy może odmówić przyjęcia skargi do rozpoznania. Z tej przyczyny spełnienie wymagania, o którym mowa, nie może polegać na odwołaniu się przez stronę skarżącą do uzasadnienia powołanych podstaw kasacyjnych, wymaga natomiast wyodrębnionego przedstawienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie skargi przez odniesienie się do przesłanek i uzasadnienie twierdzenia, że przesłanki te w sprawie zachodzą (np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2000 r. V CKN 1780/2000 OSNC 2001/3 poz. 52, czy z dnia 17 października 2001 r. III CZ 98/2001 OSNC 2002/5 poz. 71). Okoliczności uzasadniające rozpoznanie skargi powinny być przy tym przedstawione w formie profesjonalnego, jurydycznie poprawnego wywodu, nadającego się do merytorycznej oceny i zajęcia stanowiska. Powołanie się na przesłankę wymaga wyjaśnienia, jakie zagadnienie prawne występuje w sprawie i dlaczego jest ono istotne. Podobnie ma się rzecz, gdy chodzi o powołanie się na przesłankę wykładnie w takim wypadku konieczne jest określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze wskazaniem, na czym polegaą związane z tym poważne wątpliwości, lub z przedstawieniem rozbieżności występujących w orzecznictwie sądów (np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r. III CKN 570/2001 Biuletyn Sądu Najwyższego 2002/7 str. 10). Wymaganiom takim nie czyni zadość ogólnikowe nawiązanie przez skarżącego do treści przepisów oraz do przytoczonych podstaw kasacyjnych.
Zagadnienie prawne
Zagadnienie prawne jest to zagadnienie, które wiąże się z określonym przepisem prawnym, którego wyjaśnienie ma znaczenie nie tylko dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego nie może się sprowadzać do odpowiedzi na zarzuty skarżącego skierowane pod adresem zaskarżonego orzeczenia ani też do odpowiedzi na wątpliwości skarżącego, które można wyjaśnić za pomocą obowiązujących reguł wykładni bądź w drodze prostego zastosowania przepisów.(I PK 306/2002).
Okolicznościami uzasadniającymi rozpoznanie skargi są tylko takie okolicznośc, które Sąd Najwyższy może wziąć pod rozwagę przy rozpoznawaniu skargi (II CZ 22/2002).Do Sądu Najwyższego należy ocena, czy wskazywane przez skarżącego zagadnienie prawne rzeczywiście nim jest i czy jest ono na tyle istotne, by sprawa została rozpoznana przez najwyższą instancję sądową. Rzeczą sądu drugiej instancji jest jedynie formalnie stwierdzenie, czy skarżący przedstawił okoliczności uzasadniające rozpoznanie skargi.
Przedstawienie okoliczności, uzasadniających rozpoznanie skargi ze względu na występujące w sprawie istotne zagadnienie prawne, polega na sformułowaniu tego zagadnienia i wskazaniu argumentów, które prowadzą do rozbieżnych ocen. Wypełnienie tego obowiązku - nałożonego na osoby uprawnione do sporządzenia skargi, którymi są profesjonalni pełnomocnicy procesowi lub podmioty o kwalifikacjach wskazanych w ustawie - nie może być zastąpione przez powołanie podstaw kasacji i ich uzasadnienie, czy też wskazanie „konkretnych zarzutów stawianych orzeczeniu Sądu drugiej instancji” (II CZ 35/2001).
Nie stanowi istotnego zagadnienia prawnego uzasadniającego przyjęcie kasacji do rozpoznania problem prawny, którego wyjaśnienie nie miałoby żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w ustalonym stanie faktycznym (II PK 98/2005).
Wskazanie na potrzebę wykładni art. 233 § 1 kpc nie stanowi okoliczności uzasadniającej rozpoznanie kasacji (II UK 107/2002).
Przedstawienie okoliczności uzasadniających przyjęcie kasacji do rozpoznania nie może polegać na powtórzeniu treści przepisu, lecz konieczne jest wyjaśnienie, jakie zagadnienie prawne występuje w sprawie i dlaczego jest ono istotne, albo określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości, lub z przedstawieniem rozbieżności występujących w orzecznictwie sądów.
Jeżeli Sąd Najwyższy zajął już stanowisko w kwestii zagadnienia prawnego lub wykładni przepisów i wyraził swój pogląd we wcześniejszej uchwale, a nie zachodzą żadne okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu (I PK 230/2002).
Ocena zastosowania przepisów zawierających klauzule generalne (zwroty niedookreślone) zależy od całokształtu występujących w sprawie okoliczności i dlatego nie może służyć do ogólnego ujęcia zagadnienia prawnego (I PK 558/2002).
W sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne jeżeli wskazana przez stronę wykładnia przepisu jest powszechnie przyjęta w orzecznictwie oraz literaturze i została uwzględniona przez sądy obu instancji (I PKN 129/2001).
Wykładnia przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów
Nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawa ani nie występuje w sprawie istotne zagadnienie prawne , jeżeli Sąd Najwyższy zajął już stanowisko w kwestii tego zagadnienia prawnego lub wykładni przepisów i wyraził swój pogląd we wcześniejszej uchwale, a nie zachodzą żadne okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu (I PK 230/2002).
Rozbieżność w orzecznictwie sądów nie może być utożsamiana z rozbieżnością w sposobie interpretacji lub stosowania przepisów prawnych przez sąd pierwszej oraz sąd drugiej instancji w związku z orzekaniem w tej samej sprawie (I PK 557/2002).
Jeżeli wykładnia przepisów wskazanych jako podstawy sakrgi nie budzi wątpliwości, a ich stosowanie nie powoduje rozbieżności w orzecznictwie, Sąd Najwyższy, po stwierdzeniu, że w sprawie nie doszło do oczywistego naruszenia prawa ani do nieważności postępowania, odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania Brak potrzeby wykładni przepisów prawnych , wystąpi wtedy, gdy przepisy te zostały dostatecznie wyjaśnione w dotychczasowej judykaturze sądowej, a w szczególności w judykaturze Sądu Najwyższego (I PKN 178/2001).
Różne rozstrzygnięcia sądów, występujące w odmiennych stanach faktycznych, nie oznaczają rozbieżności w orzecznictwie (I PKN 70/2001).
Jeżeli nie są Państwo zadowoleni z wyniku postępowania cywilnego i są zdecydowani na wniesienie skargi kasacyjnej prosimy o kontakt.